tonen en intervallen
Als je met een vinger van links naar rechts langs de toetsen gaat en je slaat alle toetsen, witte en zwarte, na elkaar aan zoals ze naast elkaar liggen, dan hoor je telkens dezelfde afstand tussen twee opeenvolgende tonen.
Die afstand heet halve toonsafstand of halve toon.
De naamgeving van de tonen gaat uit van 7 stamtonen(a,b,c,d,e,f,g) die vervangen kunnen worden door tonen een halve toonsafstand lager (as,bes,ces etc.) of hoger (ais,bis,cis etc.).
Met a-b word bedoeld: het interval van a naar b, waarbij a de laagste toon is en b zo dicht mogelijk daarboven. Altijd noem ik dus de laagste toon eerst.
De afstand van een toon met letter a (a, as,ais)naar een toon met letter b (b,bes,bis) heet een secunde. Dus a-b, a-bes, as-bes, as-b, ais-b zijn allemaal secundes.
In het algemeen :
van een letter naar de volgende letter heet een secunde
voorbeelden: bes-c, bis-cis, f-ges, g-a, g-ais etc.
van een letter naar de derde letter heet een terts
voorbeelden: a-c, b-dis, f-as, gis-b, zelfs gis-bes.
de naam van een interval is dus gekoppeld aan de naam van de noten:
as-b is een secunde, maar gis-b is een terts.
van een letter naar de vierde letter heet een kwart.
van een letter naar de vijfde letter heet een kwint.
van een letter naar de zesde letter heet een sext.
van een letter naar de zevende letter heet een septime.
van een letter naar de achtste letter heet een oktaaf.
zo verder none, decime, undecime, duodecime.
Niet alle secundes zijn even groot: ges-ais > ges-a > g-a > g-as .Dit zijn al 4 verschillende soorten secundes.
Het meest komt voor de grote secunde (bijvoorbeeld g-a of ges-as) en de kleine secunde (bijvoorbeeld g-as of gis-a).
Zo zijn er ook verschillende soorten tertsen, kwarten, etc.
De meest voorkomende intervalsnamen zijn:
kleine secunde: b-c, c-des, dis-e, etc. toetsen naast elkaar
grote secunde: c-d, des-es, e-fis, fis-gis.1 toets ertussen
kleine terts: a-c, c-es, dis-fis, es-ges. 2 toetsen ertussen
grote terts: c-e, d-fis, es-g, ges-bes. 3 toetsen ertussen
(reine) kwart: c- f, es-as, fis-b etc.2 kleiner dan kwint
overmatige kwart: f-b, c-fis, es-a etc. 1 kleiner dan kwint
verminderde kwint: b-f, c-ges, dis-a.
zelfde afstand als overmatige kwart, andere naam
(reine) kwint: c-g, es-bes, dis-ais, b-fis etc.
kleine sext: b-g, c-as, fis-d etc. 1 groter dan kwint
grote sext: c-a, b-gis, ges-es etc. 2 groter dan kwint
kleine septime: b-a, c-bes, dis-cis. 2 kleiner dan oktaaf
grote septime: c-b,des-c, d-cis. 1 kleiner dan oktaaf
(rein) oktaaf: c-c, fis-fis etc.
Merk op:
Van kwart, kwint en oktaaf bestaat maar één "gewone" variant: de "reine". Zo heet c-g een reine kwint.
Van secunde, terts, sext en septime bestaan 2 "gewone" varianten: "klein" en "groot"
kleiner dan gewoon heet verminderd:
bv verminderde kwint c-ges, verminderde terts cis-es, verminderde septime: b-as
groter dan gebruikelijk heet overmatig:
bv overmatige kwint c-gis, overmatige terts ges-b.
Kleine secunde en grote septime vullen elkaar aan tot een oktaaf:
bijvoorbeeld b-c en c-b, c-des en des-c.
Je kunt ze elkaars complement noemen; hun klank lijkt op elkaar.
Zo zijn ook elkaars complement:
grote secunde en kleine septime
kleine terts en grote sext
grote terts en kleine sext en dan natuurlijk ook
kleine sext en grote terts etc.
verder zijn elkaars complement:
(reine) kwart en kwint
overmatige kwart en verminderde kwint (bijvoorbeeld f-b en b-f).